Wszystkie oblicza bataliona

Batalion to jeden z najbardziej fascynujących mnie ptaków. Obserwowałem je wielokrotnie, a najpiękniejsze obrazki, związane z tokami ujrzałem nad Biebrzą. Batalion na biebrzańskich bagnach zachwycił to dla mnie uosobienie waleczności, namiętności i odwagi.

Mówi się, że nie ma dwóch takich samych batalionów. Powiedzenie to dotyczy niezwykłej różnorodności krez samców. Wczesną wiosną ptaki przystrajają się w unikatowy dla siebie wzór kolorów. Przez większość czasu krezy nie widać. Jest tylko kolorowa szyja i brzuch. Dopiero kiedy samiec napotka godnego siebie przeciwnik napusza swoje przydatki. Wtedy kreza otacza drobną główkę bataliona niczym lwia grzywa. Kiedy drugi samiec odpowie na wyzwanie i zaprezentuje samiczkom wokół swoją krezę dochodzi do starcia. 

Obserwowałem właśnie rudobiałego samca. Wokół chodziły trzy niepozorne samice. Wydawało się, że wszystkie ptaki są zajęte jedynie wyszukiwaniem pędraków w błocie. Bataliony, tak jak inne siewkowce przystosowane są do bagnistych terenów. Stosunkowo długie nogi pozwalają na brodzeniu w wodzie, a dziób umożliwia wybieranie z ziemi bezkręgowców. Czwórka ptaków nie próżnowała. Z wielkim zapałem przerzucały błoto wokół siebie. Biebrzańskie bagna są pełne dorodnych ślimaków. Samiec z pozoru przypadkowo trzymał się blisko wszystkich samic.

Nagle nad wodą zabłysł krępy kształt bataliona, który wylądował obok jednej z samic. Był to samiec o jednolitym, białym kolorze krezy. Rudy bojownik momentalnie stracił zainteresowanie swoją stołówką. Podszedł kilka kroków do rywala i niczym byk przygotowany do ataku opuścił głowę. Wydawało mi się, że nadął jeszcze mocniej swoją krezę. Przez moment samce zastygły. W powietrzu czuć było napięcie. Po chwili rudy samiec natarł na białego przybysza. Ten wycofał się kilka kroków. Nastała znowu chwila spoglądania na siebie, po czym z jeszcze większym impetem rudzielec zaatakował przeciwnika. W pewnym momencie ptaki niemal zetknęły się dziobami, po czym natrętny przybysz odleciał. Oglądałem batalionie toki – jeden z najpiękniejszych spektakli polskiej przyrody. 

Już wiecie dlaczego bataliona często nazywa się również bojownikiem. Podbija on serca swoich wybranek nie tylko mnogością barw, ale też walecznością. Ptaki, mimo, że przez większość czasu grzebią dziobami w błocie, cały czas kontrolują, czy do ich samic nie podejdzie konkurent. Płowe batalionki wybierają bowiem chętniej samców walecznych, z pięknymi krezami. 

Jednak w tym momencie matka natura brutalnie przerywa romantyczną historię batalionich miłości. Po kopulacji z samcem, który zawalczył o swoją piękność ptaki rozchodzą się bez wzruszenia. Bataliony są poligamistami, a samce po zdobyciu samicy nie interesują się swoim przyszłym potomstwem. Samice wychowują samotnie swoje dzieci. 

Toki to nie jedyne fascynujące zachowanie bojowników. Samce potrafią zasygnalizować potencjalnym partnerkom swoją obecność z dużej odległości. Zbijają się w grupy i unoszą do lotu. Krępe ptaki latają jednak wyjątkowo. Zmieniają swoje ułożenie w locie, przez co pokazują naprzemiennie swoje jasne brzuchy i znacznie ciemniejszy grzbiet. Ptasiarze nazywają to “szachownicą”, bo z oddali wygląda to na miganie jakby naprzemiennie czarnych i białych pół, przypominających planszę do znanej gry. Samice zaś widzą w tym znaku sygnał, że znajdą w tej okolicy wartościowych i bitnych bojowników. 

Filozofia Immanuela Kanta opiera się na teorii, że nasze umysły subiektywnie interpretują rzeczywistość wokół nas. Niemiecki biolog Jakob von Uexkull inspirując się słynnym myśłicielem, stworzył pojęcie “Umwelt” czyli “otaczającego świata”. Jest to pojęcie, które opisuje unikatowość każdego gatunku zwierzęcia. Według Uexkulla każde zwierzę inaczej odbiera otaczający nas świat i to stanowi jego najgłębsze jestestwo. My ludzie nie jesteśmy w stanie zrozumieć w pełni postrzegania świata przez inne gatunki. Jesteśmy zdani jedynie na nieudolne próby zrozumienia percepcji zwierząt. 

Idąc za ideą Uexkulla – co mogłoby charakteryzować Umwelt samca bataliona? Myślę, że jest to świat pełen namiętności, brawury i waleczności. Nie ma tam miejsca na stabilizację. Impulsywność i podbijanie serc kolejnych batalionich samiczek nie pozwalają ptakom na spokojne kalkulacje. Bojownik – ta nazwa bataliona idealnie oddaje Umwelt tego niezwykłego brodźca.